Sorumluluk; erken çocukluk çağından kendini göstererek başlayan, yaşa, cinsiyete ve gelişim düzeyine uygun olarak görevlerini yerine getirmesidir. Sorumluluk bilinci, aşamalı olarak zamana yayılıp gelişen bir beceridir. Çocuklar bir andasorumluluk sahibi kişiler olmazlar. Bireysel özellikler belirleyici olsa da; sorumluluk duygusu genel olarak süreç içinde öğrenilen ve kazanılan bir beceridir.
Hayat ile ilgili öğrenilen tüm diğer beceriler gibi, sorumluluk sahibi olmak için de tekrar tekrar aynı davranışda bulunmak gerekir. Sorumluluk duygusunu geliştirmek için anne-babanın; yaşına, cinsiyetine ve bireysel özelliklerine uygun görevleri çocuğun yapmasına imkan tanıması, kazanmak istenilen davranışlar için ortam hazırlaması, model oluşturması ve çocuğun gösterdiği olumlu davranışları pekiştirmesi gerekir.

Çocuklar, soyut kavramları anlamakta güçlük çektikleri için sorumluluklarını sadece alışkanlık yolu ile kavrayabilirler. Her çocuğun kazanması gereken sorumluluk oyuncaklarını toplamaktır. Çocukların oyuncaklarını toplamak için direnç göstermesinin temel sebebi, toplama ihtiyacı duymamalarıdır. Bu nedenle çocuğunuzu oyuncaklarını toplamaya ikna etmeniz için, öncelikle dağınıklık kavramını ve zararlarını anlatmanız yarar sağlayabilir.
Dağınıklığın zararlarını öğretmek için, en sevdiği oyuncakları kullanarak çeşitli oyunlar tasarlayabilirsiniz. Sevdiği oyuncakların dağınıklık yüzünden zarar gördüğü senaryoları canlandırarak çocuğunuzu oyuncaklarını toplamaya yönlendirebilirsiniz. Çocuklar karmaşık istek ve görevleri üstlenmekte ve yerine getirmekte zorlanabilirler. Bu yüzden oyuncak toplamayı yalın bir dille anlatıp basit bir işlem haline getirebilirsiniz.

Sorumluluk sahibi olan çocukların özgüveni yükselirken ve problem çözme becerisi olumlu yönde gelişmektedir. Sorumluluklarını yerine getirdikten sonra başarma duygusunu tadacak ve kendini iyi hissetmesini sağlayacaktır.

Sorumluluk Kazandırılırken Ailelere Öneriler
Ebeveyn olarak model olunarak sorumluluk duygusunun gelişmesine destek olunmalıdır.
Aşırı koruyucu, kollayıcı ve mükemmeliyetçi yaklaşılmamalıdır.
Fırsat verilmeli ve çocuk cesaretlendirilmelidir.
Yaş seviyesi dikkate alınarak sorumluluk bilinci oluşturulmalıdır.
Çocuğun kendi yapabileceği işleri anne ve baba üstlenmemelidir.
Çocuğun kendine güven duymasına destek olunmalıdır.
Nasihat vermek yerine öyküler anlatılmalıdır.
Olumlu geri bildirimler verilerek motivasyon sağlanmalıdır.
Sorumlulukları ile baş başa bırakırken zorlandığı durumlarda destek olunabileceğinden bahsedilmelidir.

2-3 Yaşında Alabilecekleri Sorumluluklar
Birlikte oyuncakları toplamak,
Yelek giymek, çorabını çıkarmak gibi basit giyecekleri kendi başlarına giymeyi öğrenmek, Çatal kaşık kullanmak,
Yere döktüklerini kağıt havluyla silmek,
Bardaktan su içme denemeleride yapılabilmektedir.

4-5 Yaşında Alabilecekleri Sorumluluklar
Sofrada tek başına yemeğini yemek, Tek başına uyumak,
El – yüz temizliğini yapabilmek,
Banyoda vücudunun bir kısmını sabunlamak,
Dişlerini fırçalamak,
Yardımla giyinmek ve soyunmak,
Kirli kıyafetlerini sepete atmak,
Kıyafet seçimi, hazırlanacak yemek, gezmeye gidilecek yer gibi konularda karar sürecine katılmak,
Anne babaların basit getir götür işlerini yapmak,
Oyun oynarken nerede olacağını anne babasına söylemek,
Oyuncaklarını toplamak,
Oyuncaklarını korumak,
Basit yiyeceklerin hazırlaması (mısır gevreği),
Kitap, dergi ve gazeteleri yerine kaldırmak,
Yemek masasına peçete ve kırılmayacak malzemeleri koymak.

5-6 Yaşında Alabilecekleri Sorumluluklar
Okul çantasını hazırlamak,
Evde evcil hayvan varsa mamasını koymak,
Çicekleri sulamak, Alışverişe yardım etmek,
Odasının düzeninden sorumlu olmak,
Yatağını toplamak,
Düğme ya da fermuarlı kıyafetlerin iliklemek.

Uzm. Klinik Psk. Seray KANTARMACI
Ataköy Vatan Anaokulu Psikoloğu